Melanomen zijn een van de meest voorkomende tumoren bij paarden. Ze komen bijna uitsluitend voor bij grijze paarden, waar ze meestal goedaardig zijn. Ze gaan echter vaak gepaard met groot ongemak voor het paard en kunnen zelfs levensbedreigend zijn.

Het idee in de paardenwereld dat melanomen bij grijze paarden "normaal" zijn en dat men zich geen zorgen hoeft te maken, is helaas onjuist. In geval van tumoren, melanomen en dergelijke is het altijd raadzaam een dierenarts te raadplegen zodat, indien nodig, tijdig met de passende behandeling kan worden begonnen. De meest typische plaatsen waar melanomen ontstaan zijn de huid rond de anus en de basis van de staart, maar deze tumoren kunnen ook op andere plaatsen ontstaan. In sommige gevallen worden ze kwaadaardig en kunnen ze uitzaaien naar de rest van het lichaam.

Etiologie

Melanomen zijn tumoren van melanocyten (pigmentproducerende cellen). Normale melanocyten produceren een pigment dat wordt overgebracht naar de huid- en haarcellen en deze zo kleur geeft. Als deze melanocyten ontaarden in tumoren, ontstaan er zwarte bulten (melanomen). Tot een derde van alle tumoren bij paarden zijn melanomen. Ze komen bijna uitsluitend voor bij grijze paarden, maar af en toe ook bij paarden van andere kleuren.

Grijze paarden

Melanomen komen voor bij ongeveer 80% van de grijze paarden ouder dan 15 jaar. De reden voor de hoge incidentie bij deze paarden houdt waarschijnlijk verband met dezelfde genetische basis van de kleur "grijs", die in wezen een probleem van de melanocyten is. Zo is bij Lipizzaners die homoloog zijn voor een bepaald gen (d.w.z. die een gen van zowel hun vader als hun moeder hebben geërfd) vastgesteld dat zij sneller en uniformer wit worden en meer melanomen hebben dan andere paardenrassen.

Typische locaties

Het geslacht van het paard of de blootstelling aan zonlicht lijken geen rol te spelen bij het ontstaan van deze tumoren. Behalve aan de basis van de staart en rond de anus, zijn de speekselklieren, de geslachtsorganen en de oogleden typische plaatsen voor melanomen. Minder vaak worden deze tumoren ook in het lichaam aangetroffen, hetzij als primaire inwendige tumor, hetzij als uitzaaiing. Wij hebben bijvoorbeeld melanomen gezien in de longen, het middenrif, de hersenen, de wervelkolom en de milt. Melanomen kunnen zelfs in het oog verschijnen! Op het moment van de diagnose zijn de meeste melanomen goedaardig. Er wordt echter beschreven dat tot 30% van alle melanomen kwaadaardig kunnen worden, en dus uitzaaien naar de rest van het lichaam.

Diagnose

Melanomen worden gewoonlijk gediagnosticeerd op basis van het typische klinische beeld (plaats, vorm, kleur). De tumoren zelf kunnen alleenstaand, meervoudig of samenklonterend zijn. Ze kunnen in grootte variëren van enkele millimeters tot meer dan 20 centimeter. Hun groei is meestal traag. Soms is er zweervorming van de tumoren en is er zwarte afscheiding te zien. In geval van twijfel kan een biopsie worden uitgevoerd en kan de omvang van het melanoom met behulp van echografie worden beoordeeld. Soms wordt ter voorbereiding van een operatie een CT-scan gemaakt om een nauwkeurig beeld van de tumoren te krijgen. Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen melanoom en andere tumoren zoals sarcoïd (nodulair), lymfoom, fibroom, enz.

Gevolgen

De gevolgen van melanomen zijn afhankelijk van de grootte en de plaats ervan. Uitgestrekte melanomen rond de anus kunnen moeilijkheden bij het poepen veroorzaken. Zij kunnen ook ontstekingen veroorzaken die leiden tot een vicieuze cirkel van zwelling, ongemak, pijn, constipatie, kolieken en zelfs totaal onvermogen om te poepen indien zij niet tijdig worden behandeld, hetgeen euthanasie noodzakelijk maakt. Sommige melanomen van de staart worden zo groot dat amputatie van de staart uiteindelijk noodzakelijk is. In de halsstreek (meestal van de speekselklier) kunnen melanomen druk uitoefenen op de luchtpijp en ademhalingsmoeilijkheden veroorzaken.

Behandeling

Niet alle melanomen hoeven te worden behandeld, maar als ze door hun plaats en grootte ongemak kunnen veroorzaken, geven we er de voorkeur aan ze zo snel mogelijk operatief te verwijderen. Uit ervaring weten wij dat de tumor niet erg invasief is, wat nog een reden is waarom wij er de voorkeur aan geven ze zo snel mogelijk operatief te verwijderen.

Melanocytaire tumoren ontwikkelen zich en groeien geleidelijk. Daarom is het raadzaam ze op tijd te behandelen voordat ze zo groot worden dat een volledige excisie ingewikkeld of zelfs onmogelijk is.

Nieuwe tumoren

Een enkele excisie geneest een paard niet altijd voor het leven - er ontstaan vaak nieuwe tumoren. Aangezien tumoren meestal vrij langzaam groeien, kan een excisie het leven van een paard vele jaren aangenamer maken. Soms is volledige excisie onmogelijk en blijft er tumorweefsel achter (bijvoorbeeld in het geval van omvangrijke tumoren rond de anus). Gelukkig komen activering en snellere groei van melanomen na partiële excisie veel minder vaak en veel minder uitgesproken voor dan bij andere tumoren. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld sarcoïden, die een hoog risico van activering na de operatie hebben, zodat zij met een grotere marge moeten worden verwijderd dan melanomen.

Delicate procedure

Vanwege de grote impact op het paard worden melanomen rond de staart, de anus, de hals, de lippen, de tong, het ooglid en de speekselklieren hoofdzakelijk operatief verwijderd. Helaas kunnen tumoren die neurologische symptomen veroorzaken, door hun moeilijke plaats (rond het ruggenmerg en de hersenen) vaak niet operatief worden behandeld. Tumoren rond de anus en de staart worden meestal staande verwijderd, onder plaatselijke verdoving. Tumoren in andere gebieden worden gewoonlijk onder algemene verdoving verwijderd. Het verwijderen van melanomen in het speekselkliergebied is een uiterst delicate operatie waarvoor een zeer ervaren chirurg nodig is.

Niet-chirurgische behandeling

Andere niet-chirurgische behandelingen (orale cimetidine of autologe vaccins) zijn minder doeltreffend. Deze therapieën kunnen als aanvulling op een operatie worden gebruikt, evenals plaatselijke injecties met cisplatine wanneer een tumor niet volledig kan worden verwijderd. 

Voor meer informatie over melanomen kan u het onderstaande artikel raadplegen :

Melanomen